ထူးျခားလွသည့္ အရည္အခ်င္း ရွိေသာ လက္ရာ ျဖစ္သည့္ ပရန ကန္ ရတနာ ပစၥည္း တစ္ခုမွာ ပံုတြင္ ေဖာ္ျပ ထားသည့္ ေရႊျဖင့္ ျပဳလုပ္ထား ေသာ စိန္ ခါး စည္း ျဖစ္သည္။ ထုိ ခါးစည္းတြင္ ေဒါင္း႐ုပ္ကို စိန္လံုး မ်ားႏွင့္ ပံုေဖာ္ ထား သည္ ။ ဤခါးစည္းကို ၂၀ ရာ စု ႏွစ္ အေစာပိုင္း ေလာက္က ထူးျခားလွသည့္ ၇၅ ကာရက္ရွိေသာ စိန္လံုးေရမ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ ထားသည္။ ဘာကယ္လ္ (Buckle) ႏွင့္ ေဘး...မွစိန္မ်ားသည္ အ၀ါ ေရာင္စိန္၊ အညိဳ ေရာင္စိန္ႏွင့္ ပန္း ေရာင္ သန္းသည့္ လိေမၼာ္ေရာင္ စိန္တို႔ျဖင့္ ျပဳလုပ္ ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေဒါင္း ႐ုပ္ ကိုယ္ထည္မွ အလယ္ စိန္လံုးမွာ ဥေရာပ ၌ ေသြးထားေသာ စိန္ ျဖစ္ပံု ရ ၍ အေလးခ်ိန္ ၅ ကာရက္ ရွိသည္။ ဤခါးစည္းမွ ဘာကယ္လ္(Buckle) ဒီဇိုင္း ပံုမွာ ျဖဳတ္လိုက္လွ်င္ စိန္ရင္ထုိး သဖြယ္ သံုး၍ ရသည္။



ဤ ခါးစည္းသည္ အိႏိၵယေတာင္ ပိုင္းမွ ပန္းထိမ္ဆရာမ်ား လက္ရာ ျဖစ္သည္ ဟု ယံု ၾကည္ရသည္ ဟူ၍ ေဖာ္ျပထား ေပရာ အရွင္ ႏွစ္ပါး မဒရပ္ ေရာက္မွ သို႔မဟုတ္ ရတ နာဂီရိ ေရာက္စ ႏွစ္မ်ားမွ ဤစိန္ခါး စည္းေတာ္ကို လုပ္ေလ သည္လား (သို႔မဟုတ္) အိႏိၵယ ေတာင္ပိုင္း လက္ရာ စိန္ခါး စည္းေတာ္ကို အရွင္ႏွစ္ပါး ရတနာပံု နန္းတြင္ စံ စဥ္ ကပင္ မႏၲေလးမွ အသံုးေတာ္ခံ (ဘု ရင္အား တိုင္းတစ္ပါး မွ ပစၥည္း ၀င္ေရာက္ ဆက္သြင္း ရသူ၊ မ်ားေသာ အားျဖင့္ ျမန္မာ-မြတ္စလင္မ်ား ) တုိ႔က ဆက္သေလ သည္လား ဆိုသည့္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္တြင္ တစ္ခ်က္ခ်က္ ျဖစ္မွာ ေသခ်ာသေလာက္ရွိ ၏။ (ေမာင္ သန္းေဆြ ထားဝယ္) ။

ယခုလက္ရွိ မည္သည့္ေနရာေတြ ေရာက္ေနသည္ကို မသိရပါ။

ကိုးကား - ျမန္မာ့နန္းစဥ္ ရတနာမ်ား။

ဘ၀ဒ႑ာရီ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမွ ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။

===============================================

သမိုင္းသက္ေသတည္ ။

ပါေတာ္မူ ဘုရင္ သီေပါမင္း၏ ေဆြမ်ိဳး ျဖစ္ေသာ ေတာ္ဘုရားေလး ဦးေအာင္ ေဇ ေရး သားခဲ႕ေသာ လန္ဒန္ေရာက္ ပတၱျမား ငေမာက္ နွင့္ ေတာ္ဝင္ရတ နာ ပစၥည္းမ်ား စာ အုပ္တြင္ အရွင္နွစ္ပါး နွင္႕အတူ နန္းစဥ္ ရတနာ မ်ားစြာ တို႕ ပါ ရတနာ ဂီရိ သို႕ ပါသြား ေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပထားပါသည္ ။

ေဒါက္တာ သန္းထြန္းမွလည္း ထိုစာအုပ္တြင္ အမွာစာ ေရးေပး ထားပါ၍ အက်ဥ္းမွ် ေဖာ္ျပပါမည္ ။
၂၉ ၊ နိုဝင္ဘာ ၁၈၈၅ တြင္ မႏၱေလး နန္းေတာ္ရွိ ေတာင္ဥယ်ာဥ္တြင္ စေလ ဒင္ နွင့္ အ ရွင္ နွစ္ပါးေတြ႕ဆံုျပီး စာခ်ဳပ္ဖို႕ အိႏၵိယ ကိုလိုက္ခဲ႕ပါ ။ အသြား အျပန္ ၃လ ၾကာမယ္ ႏွစ္သက္ရာ ဘာပစၥည္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ယူလို႕ရတယ္ လို႕ ေျပာ လို႕ ဘုရင္ နွင့္ မိဖုရား ကိုယ္ တိုင္ နန္းတြင္း ပစၥည္း ေက်ာက္မ်က္ရ တနာ ၊ စိန္ေက်ာက္ ၊ အဖိုးတန္ ေတြကို ေသတၱာ ၾကီးငယ္နဲ႕ထည့္ျပီး လံု ျခံဳစိတ္ခ်ရေအာင္ ကာနယ္ စေလဒင္ ကိုအပ္ခဲ႕ပါတယ္ ။ တန္ဖိုး ျဖတ္ရမယ္ ဆိုရင္ အနည္းဆံုး ေငြ ကုေဋ ငါးေထာင္ ရွိတယ္ ။ ဆင္ျဖဴ မရွင္ မိဖုရားက လည္း ေရႊေငြ ဒဂၤ ါး အျပင္ စိန္ေက်ာက္ တန္ဖိုး ရွစ္သိန္း ေက်ာ္ ကိုလည္း စ ေလဒင္ ထံ အပ္ထားခဲ႔ပါတယ္ ။ ဟိုေရာက္ေတာ့ ေျပာထား သလို ျဖစ္မလာ ၊ ဒီမွာပဲ ေနရေတာ့ မွာ မို႕ စေလဒင္ကို အပ္ထားတဲ႕ ပစၥည္းေတြ ျပန္ေပး ပါလို႕ ေတာင္းေတာ့ စေလဒင္ ဘိ လပ္ျပန္သြားျပီ ၊ စေလဒင္ ေသျပီ လို႕သာ အေျဖေပးတယ္ ။ ေတာင္ ဥယ်ာဥ္မွာ အရွင္ နွစ္ပါးနဲ႕ စေလဒင္ ေဆြးေႏြး စဥ္က တိုင္းမ္ သတင္းစာ သတင္းေထာက္(E.K. Moylan) မွ မွတ္သားထား ျပီး ၎သည္ စေလဒင္ နွင့္ အလိုတူ အလိုပါ တစ္ေယာက္ လည္း ျဖစ္သည္ ဟု သိရပါတယ္ ။ အဲဒီလို အဂၤလိပ္ အရာ ရွိေတြ ေပါင္းလိမ္ျပီး ဘုရင္ပိုင္ နန္း စဥ္ ရတနာ ေတြကို သိမ္းဆည္း ကာ တန္ဖိုးျဖတ္ ရာမွာ လည္း စိတ္ပ်က္ ဖြယ္ ေကာင္း ေလာက္ ေအာင္ နည္းပါးတယ္ လို႕လဲသိရ ပါတယ္။ တိုင္းမ္ သတင္း ေထာက္ ဟာလည္း စေလဒင္ နဲ႔ေပါင္းျပီး လွ်ိဳ ႕ဝွက္ထားတာကို လည္း ေတြ႕ရပါမယ္ ။ ဆိုလိုတာ က ဝိုင္းခိုးတယ္ ။ သက္ေသခံ အေထာက္ အထား ေတြကို တတ္နိုင္ သေလာက္ ဝိုင္းျပီး ေဖ်ာက္ဖ်က္ ပစ္မယ္ ။ သက္ ေသ မရွိလို ႕ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ပရင္ ဒါဂတ္နဲ႕ ကာနယ္ စေလဒင္ကို အျပစ္ မေပး ေပမယ္ ့ ဆုေၾကး ခံစားခြင့္ မရွိပဲ ပင္စင္ ေပးလိုက္တယ္ ။ စေလဒင္က ၁၈၈၇ မွာ အနားယူျပီး လန္ဒန္ျပန္တယ္ ။ ၁၈၈၉ မွာ ေသတယ္ ။ ( ေဒါက္ တာသန္းထြန္း )

ေနာက္ထပ္ အမွာစာ ေရးသားေပးသူ ဦးေမာင္ေမာင္တင္ (မဟာဝိဇၨာ) မွ လည္း ဤသို႕ ေရးသားထား ပါသည္ ။ ၁၉၃၁ ၊ ဒီဇင္ဘာ ၊ ၅ ရက္ ေန႕တြင္ မႏၱေလး ျမိဳ႕ တြင္ေနထိုင္ ေသာ စတုတၳ သမီးေတာ္ အရွင္ထိပ္စုျမတ္ ဘုရား ကေလး က ျဗိတိသွ် အစိုးရထံ တင္ သြင္းေသာ စာတမ္းတြင္ လည္း ျဗိတိသွ် အစိုးရ တို႕သိမ္းယူသြားေသာ နန္းစဥ္ရတနာ မ်ားအေၾကာင္း အက်ယ္တဝင့္ ေရးသားထားသည္ ကိုေတြ႕ရပါသည္ ။ ကုန္းေဘာင္ ဆက္မဟာရာဇဝင္ ၾကီး တြင္ “ အရွင္ နွစ္ပါး စေလဒင္ထံ အပ္ထားေသာ နန္းစဥ္ရတ နာမ်ားကို အ တြင္းဝန္ ေရႊတိုက္ဝန္ ၊ ေပါက္ျမိဳင္ ျမိဳ႕စား မင္းၾကီးမင္းလွ မဟာေဇယ် နႏၵ သၾကၤန္ (ဦးလွဘူး) ကိုယ္တိုင္ ေရတြက္၍ ကာနယ္စေလဒင္ ေရွ႕တြင္ အပ္ရ ေလ သည္ ” ဟုေရးသား ေဖာ္ျပထားပါသည္ ။

ဤသို႕ေသာ အေၾကာင္းအခ်က္ မ်ားနွင့္ စပ္လ်ဥ္းျပီး ၁၉၃၅ခု ၊ နိုဝင္ဘာလ ၊ ၂၉ရက္ ေန႕က ျမန္မာနိုင္ငံ သုေတ သန အသင္းတြင္ စေလဒင္ ၏ လူ မစၥ တာ ႏြိဳက္က (Mr . Noyce ) က ျမန္မာ့ ဘ႑ာ ရတနာ မ်ားနွင့္ ပတ္သတ္ျပီး အဂၤလိပ္တို႕ မယူေၾကာင္း ေခ်ပေဟာ ခဲ႕သည္ ။ ဆရာၾကီး ဦးကိုေလး (ေဇ ယ်ာေမာင္) ၏ “ သီေပါမင္း နွင့္ နယူး ေယာက္တိုင္းမ္ သတင္းစာ ” တြင္ လည္း လန္ဒန္တိုင္းမ္ သတင္းေထာက္ ၏ သတင္း မ်ားအရ သီေပါ ဘုရင္က ဘုရင့္ ဘ႑ာ နန္းစဥ္ ရတနာ အားလံုးကို ေပးအပ္ျပီး ျဖစ္ ေၾကာင္း ေဖာ္ ျပထား ၍ ျဗိတိသွ် တို႕ထံပါး၌သာ ဤ နန္းစဥ္ပစၥည္းမ်ား ရွိေနေၾကာင္း ထင္ ရွားပါသည္ ။

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၊ ၁၃၀၃၄ ေတာ္သလင္းလဆန္း၊ ၃ရက္ ေန႕စြဲျဖင့္ လက္ေရး မူ မွတ္စု တစ္ခု တြင္ ေငြ ကုေဋငါး ေထာင္ တန္ဖိုး ရွိေသာ ဘုရင့္ ကိုယ္ပိုင္ ပစၥည္း ဘ႑ာမ်ား နွင့္ ဆင္ျဖဴမရွင္ မိဖုရား ၾကီး ၏ ပစၥည္းမ်ား ကို ကနုကမာ သတၱာတြင္ ထည့္သြင္း၍ စ ေလဒင္ကို အပ္ခဲ႕ေၾကာင္း နွင့္ ပစၥည္းစာရင္း မွာေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါသည္ ။
၁။ ပထမ စိန္နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၂။ ဒုတိယ စိန္နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၃။ တတိယ စိန္နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၄။ စတုတၳ စိန္နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၅။ ပဥၥမ စိန္နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၆။ ပါရစ္လုပ္ နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၇။ ငါႏြယ္လုပ္ နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၈။ စိန္ပတၱျမားထိပ္တင္ နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၉။ ေရႊဟသၤာညီေနာင္ နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၁၀။ ပတၱျမား နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၁၁။ ျမညီေနာင္ နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၁၂။ ျမ နားေတာင္းေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၁၃။ ပတၱျမား စလြယ္ေတာ္ (၁) ။
၁၄။ ဒက္ေတာ္ၾကီး (၁) ။
(ရတနာေျခာက္မ်ိဳး ျခယ္ မင္း၏တန္ဆာေတာ္ )
၁၅။ ဒက္ေတာ္ငယ္ (၁) ။
၁၆။ စိန္ခါးစည္းေတာ္ (၁) ။
၁၇။ စိန္ပန္းေခြေတာ္ (၁) ။
၁၈။ ထိပ္စိုက္ပန္းခို္င္ေတာ္ (၁) ။
၁၉။ ပါရစ္လုပ္ စိန္ပန္းခိုင္ေတာ္ (၁) ။
၂၀။ စိန္လက္ေကာက္ေတာ္ ရံစံု (၁) ။
၂၁။ စိန္လည္ကပ္ေတာ္ ကံုးေရ (၁) ။
၂၂။ စိန္ခရာသီး လည္ကပ္ေတာ္ (၁) ။
၂၃။ စိန္ၾကိဳး ကံုးေရ (၁၀) ။
၂၄။ စိန္လက္စြပ္ေတာ္ၾကီး (၂၀) ။
၂၅။ နန္းစဥ္ ငေမာက္ပတၱျမား (အဖိုးမျဖတ္ (၁) ။
နိုင္ေသာ ပတၱျမားေက်ာက္ၾကီး )။

ဤရတနာပစၥည္ းမ်ားစာရင္းမွာ စတုတၳသမီးေတာ္ တင္ျပေသာ စာရင္းနွင့္ ကိုက္ညီျပီး သူမစာရင္းတြင္ ပစၥည္းစာရင္း နွစ္မ်ိဳးထပ္တိုးပါရွိသည္ ။
၂၆ ။ ၾက္ိဳးေက်ာက္ေတာ္ (၁) ။
၂၇ ေလွာ္ကားတင္ေက်ာက္ (၁) ။ တို႕ျဖစ္သည္ ။

ဤ နန္းစဥ္ငေမာက္ နွင့္ ဘ႑ာပစၥည္းမ်ားကို ဦးေဇယ်ာ နွင့္ စတုတၳ သမီး ေတာ္ တို႕မွ အဂၤလိပ္တို႕ယူသြားေၾကာင္း အခိုင္အမာ ေျပာ ေသာ္လည္း ၁၂၄၇ တိုင္းျပည္ ပ်က္ရာ လူအမ်ား နန္းေတာ္ၾကီးေပၚသို႕ ဝင္ေရာက္ ယူငင္ သြားျခင္းသာ ျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း မေရ မ ရာ ေျပာခဲ႕သည္ ။( ဦးေမာင္ေမာင္တင္ - မဟာဝိဇၹာ ) ။

အထက္ပါ စာရင္းတြင္ ကာနယ္စေလဒင္ လက္သို႕ သီေပါမင္းကိုယ္တိုင္ အပ္ ထား ေသာ ဘုရင့္ ဘ႑ာပစၥည္းစာရင္းတြင္ အမွတ္စဥ္ (၁၆)၌ စိန္ခါးစည္း ေတာ္ ပါဝင္ ေၾကာင္းေတြ႕ရပါသည္ ။ထိုပစၥည္ း ဟုတ္မဟုတ္ေတာ့ မေျပာနိုင္ေပ။ ပါေတာ္မူ သီေပါဘုရင္ သည္ ရတနာ ဂီရိ တြင္ ခ်ိဳ႕ခ်ိဳ႕ငဲ႕ငဲ႕ေန ထိုင္ သြား ရသည္ကို က်မတို႕ သိျပီးျဖစ္သည္ ။ထို နန္းစဥ္ ရတနာ မ်ား သည္ ယခုတိုင္ သီေပါ ဘုရင္၏ ေဆြမ်ိဳးမ်ား နွင့္သာ သက္ ဆိုင္၍ ေတာင္းခံလ်က္ ရွိေၾကာင္း သိရပါ သည္ ။

ကိုးကား ။ ေတာ္ဘုရားေလး ေအာင္ေဇ - လန္ဒန္ေရာက္ ပတၱျမား ငေမာက္နွင့္ ေတာ္ဝင္ရတနာ ပစၥည္းမ်ား ။


သွ်င္ေလညင္း ။ ၁၈ ၊၈ ၊ ၂၀၁၃ ။