ေ၀ါဟာရမာသ (ခ) ျမန္မာလမ်ား ။

လူတို႔သံုးႏံႈးေနေသာ လ သို႔မဟုတ္ ျပကၡဒိန္၌ ေဖာ္ျပထားေသာ လ ကို ေ၀ါဟာရမာသ ဟု ေခၚ၏ ။ ေ၀ါဟာရမာသ မ်ားမွာ တန္ခူးလ အစ တေပါင္းလ အဆံုးျဖစ္ပါသည္ ။ ေ၀ါဟာရ ႏွစ္တစ္ႏွစ္သည္ တန္ခူး လဆန္း ၁ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ၿပီး တေပါင္းလကြယ္ေန႔တြင္ ဆံုးသည္ ။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဤလမ်ားမွာ လက္ေတြ႕ျပကၡဒိန္ထဲ၌ ေဖာ္ျပထား သည့္လႏွင့္ အနည္းငယ္ ကြာသည္ ။ အဘယ္ကဲ့သုိ႔ကြာသနည္းဟူမူ ျပကၡဒိန္ထဲမွ ျမန္မာႏွစ္တစ္ႏွစ္၏ အစသည္ တန္ခူးလဆန္းတစ္ရက္ေန႔မဟုတ္ ။ သကၠရာဇ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္သည္ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ (သႀကၤန္အတက္ေန႔၏ ေနာက္တစ္ရက္) တြင္ စသည္ ။ ေနာက္လာမည့္ သႀကၤန္အတက္ေန႔သည္ ထိုႏွစ္၏ ေနာက္ဆံုးရက္ျဖစ္၏ ။

ေန႔ ႏွင့္ ရက္ မ်ား

မည္သည့္ျပကၡဒိန္တြင္မဆို ေန႔မ်ားသည္ မရိွမျဖစ္ပါရ၏။ သုိ႔ေသာ္ ဘီစီ ၄၅ခု၊ ဂ်ဴလီယန္ ျပကၡဒိန္ကို စတင္ အသံုး ျပဳစဥ္ကာလက ေန႔မ်ားမေပၚေသး ဟု မွတ္သားရပါသည္ ။ ရာဇ၀င္မွတ္တမ္းမ်ားအရ ယင္းေန႔အမည္ မ်ားကို ေအဒီ ၃၂၁ မွ စတင္ကာ တီထြင္အသံုးျပဳခဲ့သည္ဆုိ၏ ။ ေရာမဘုရင္ ကြန္စ တင္တိုင္၏ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးတစ္ပါးက ေန႔အမည္မ်ားကို တီထြင္ ခဲ့သည္ဟု လည္း ဆိုပါသည္ ။ ယခင္က တစ္ပတ္တြင္ ရွစ္ေန႔ ရိွသည္ကို ရိုမန္အင္ပါယာ က ၁ ရာစုမွ ၃ ရာစုအတြင္း ခုနစ္ေန႔ အစီအစဥ္ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲယူလိုက္ သည္ ။ ေန႔အမည္မ်ားမွာ Sun, Moon, Ares, Hermes, Zeus, Aphrodite, Cronos တို႔ျဖစ္၏ ။ ဤနာမည္ မ်ားမွာ ေန႔တစ္ေန႔၏ အစကိုအစိုးရေသာ နတ္ ဘုရားမ်ား၏ အမည္အား မွည့္ေခၚထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္ ။ ထိုေန႔အစီအစဥ္ မ်ားသည္ ဂရိမွသည္ေရာမ၊ လက္တင္မွသည္ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ပိုင္း ဥေရာပ၊ ထိုမွ တစ္ဆင့္ အျခား ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ ေရာက္ရိွသြားခဲ့သည္ ။ အိႏိၵယက ထိုေန႔မ်ားကို ေအဒီ ၂ ရာစုတြင္ ယူငင္သံုးစဲြခဲ့သည္ ဆိုပါသည္။

ေရွးေခတ္ ျပကၡဒိန္မ်ား ။

ျပကၡဒိန္သည္ လူတို႔၏ ေန႔စဥ္လူေနမႈဘ၀အတြက္ မရိွမျဖစ္လုိအပ္ေသာ အရာတစ္ခုျဖစ္၏။ လူမႈေရး လုပ္ငန္းမ်ားစြာ အတြက္လည္း ျပကၡဒိန္မွ ရက္စြဲမ်ားသည္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္သည္ ။ ဘာသာေရးပဲြလမ္း သဘင္မ်ား က်င္းပသည့္အခါ၌လည္း ကဆုန္ လျပည့္ေန႔၊ ၀ါဆုိလျပည့္၊ သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ စသျဖင့္ ျပကၡဒိန္ကိုပင္ ရည္ညႊန္းရသည္ ။ အစိုးရဌာန မ်ားသည္မ်ားစြာေသာ စီမံခန္႔ခဲြေရး လုပ္ငန္းမ်ား ၊ စည္းေ၀းပဲြ မ်ား ၊ တရားရံုးမ်ားမွ ရံုး ခ်ိန္းမ်ား စသည္တုိ႔တြင္ ျပကၡဒိန္ႏွင့္ ကင္းကြာ၍ မရစေကာင္းေပ ။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ေရွးယခင္ ေခတ္မ်ား ကပင္ ကမာၻအရပ္ရပ္မွ လူသားတို႔သည္ မိမိနည္း မိမိဟန္ျဖင့္ ျပကၡဒိန္မ်ားကို တီထြင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ဤသို႔တီထြင္ၾကရာတြင္ တစ္ေန႔ႏွင့္တစ္ညကို တစ္ရက္ ၊ ေကာင္းကင္မွ လမင္းႀကီး စေပၚလာခ်ိန္မွ ေနာက္ထပ္ တစ္ႀကိမ္ ထပ္မံေပၚလာခ်ိန္ထိကို တစ္လ စသျဖင့္ သတ္မွတ္ ၾကသည္ ။ တနဂၤေႏြေနမင္း ကိုဗဟိုျပဳလွ်က္ ကမာၻ အပါအဝင္ ျဂိဳလ္ ၊ နကၡတ္မ်ား သည္ လွည့္လည္ ေရႊ႕လ်ားေနၾကရာ တစ္ဆယ့္ နွစ္ရာသီ အံသာ ၃၆၀ပတ္ ျပည့္ေသာအခါ ေန သြားကာလ တစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာသည္ကို သေဘာ ေပါက္ လာၾကျပီး ထိုအခ်ိန္ ကာလကို နွစ္၏ ကာလ အပိုင္းအျခားဟု သတ္မွတ္၍ တစ္နွစ္ဟု ေခၚသည္ ။ ျပကၡဒိန္ သမိုင္းဆို သည္မွာ ဤကဲ့သုိ႔ ေနသြား ၊ လသြား ကာလမ်ားကို ညိွယူရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းပင္ျဖစ္ ေတာ့၏ ။

ျမစ္သားေက်ာက္စာ

ေစာလူးမင္း ( ဗျဇာဘရဏေဒဝ ၊ ျဂီဝျဇာဘရဏ (ေအဒီ ၁၀၇၇-၁၀၈၄) ) ၏ ျမစ္သားျမိဳ႕ နယ္တြင္ ျပဳခဲ႔ေသာ ကုသိုလ္မ်ားမွာ
၁ ။ ေရႊေစာလူးေစတီ (သကၠရာဇ္ ၄၁၃ ) ။
၂ ။ ေစာလူးမင္းေစတီ (သကၠရာဇ္ ၄၁၅ (သို႔) ၄၄၁ မသိရေသး ) ဘြဲ႔အမည္ မသိ ။
၃ ။ ေရႊေစတီ ( သကၠရာဇ္ ၄၂၃)
၄ ။ ေရႊေစာလူးေစတီ ( ခုနွစ္မသိ ) တို႔ျဖစ္သည္ ။

ျပကၡဒိန္ သမိုင္း

=========

ျပကၡဒိန္ဆိုသည္မွာ လက္ရိွကာလ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ၊ အတိတ္ကာလ၊ 

အနာဂတ္ကာလမွ အျဖစ္အပ်က္မ်ား စသည္တို႔ကို မွတ္သားရလြယ္ကူ

ေစရန္အတြက္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းဆိုင္ရာ၊ တရား 

စီရင္ေရး ဆိုင္ရာတို႔တြင္ သံုးစဲြရန္ အတြက္ လည္းေကာင္း၊ လူမႈဘ၀၌ 

လက္ထပ္ ထိမ္းျမားျခင္း ၊ သာေရး နာေရးကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း ၊ 

ဘာသာေရး အခမ္းအနားမ်ား က်င္းပျခင္း၊ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး အခ်ိန္း 

အခ်က္ ျပဳျခင္း စသည္ တို႔တြင္ ရည္ညႊန္း ေျပာဆိုရန္ အတြက္ လည္း

ေကာင္း အခ်ိန္ ကာလကို ပိုင္းျခား သတ္မွတ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္ ။ တစ္ 

နည္းအားျဖင့္ ရက္အပိုင္းအျခား ၊ လအပိုင္းအျခား ၊ ႏွစ္အပိုင္းအျခား ၊ 

ရာသီဥတု အပိုင္း အျခားတို႔ကို သတ္မွတ္ျခင္းျဖစ္၏ ။ ဤသုိ႔သတ္မွတ္ 

ရာတြင္ ျပကၡဒိန္ ၌ အတုိ ဆံုးေသာ အခ်ိန္ ကာလ မွာ ရက္ ျဖစ္သည္ ။ 

ရက္မ်ား ကို သီတင္းပတ္ မ်ားအျဖစ္ ၊ သီတင္းပတ္ မ်ားကို လမ်ား အ

ျဖစ္၊ လမ်ား၏ အစု အေ၀းကို ႏွစ္မ်ား အျဖစ္ စီစဥ္ သည္ ။ ထို႔ေၾကာင့္ 

ျပကၡဒိန္တစ္ခုတြင္ အေျခခံ အားျဖင့္ ရက္ ၊ သီတင္းပတ္ ၊ လ ၊ ႏွစ္ တုိ႔ 

ပါ၀င္သည္ ။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ေရွးယခင္ ေခတ္မ်ားကပင္ ကမာၻအရပ္ရပ္

မွ လူသား တို႔သည္ မိမိနည္း မိမိဟန္ျဖင့္ ျပကၡဒိန္ မ်ားကို တီထြင္ခဲ့ၾက 

ေလသည္။